Ο καρκίνος των όρχεων είναι από τις λίγες εκείνες περιπτώσεις καρκίνου που έχουν υψηλές πιθανότητες να θεραπευθούν όταν ανιχνεύονται νωρίς. Το 95% των ασθενών με καρκίνο όρχεων θα εξασφαλίσει την επιβίωση πέντε έτη μετά την διάγνωση. Δυστυχώς, περίπου το ήμισυ των ανδρών με καρκίνο των όρχεων δεν αναζητούν θεραπεία εγκαίρως με αποτέλεσμα τη στιγμή της διάγνωσης ο καρκίνος να έχει εξαπλωθεί πέρα από τους όρχεις και σε άλλες περιοχές του σώματος.
Ως καρκίνος των όρχεων ορίζεται το κακόηθες νεόπλασμα που εξορμά από τα κύτταρα των όρχεων, των γεννητικών δηλαδή αδένων του άνδρα που βρίσκονται στο όσχεο, έναν σακοειδή σχηματισμό του δέρματος κάτω από το πέος. Από τους όρχεις παράγονται ορμόνες του άνδρα καθώς και το σπέρμα που είναι απαραίτητο για την αναπαραγωγή.
Σε σύγκριση με άλλους τύπους καρκίνου, ο καρκίνος των όρχεων είναι σπάνιος, ωστόσο είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου στους άνδρες μεταξύ των ηλικιών 15 και 35. Μπορεί να εμφανιστεί σπανιότερα και σε ηλικιωμένους άνδρες αλλά και σε νεότερες ηλικίες. Οι λευκοί άνδρες επηρεάζονται περισσότερο από τους άνδρες άλλων φυλών.
Οι άνδρες με κρυψορχία (μια παθολογική κατάσταση κατά την οποία ο ένας ή και οι δύο όρχεις δεν έχουν κατεβεί στη φυσιολογική τους θέση, το όσχεο, από την κοιλιά του εμβρύου όπου βρίσκονται μέχρι τον 7ο μήνα της κύησης), ακόμη και εάν έχει πραγματοποιηθεί χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση της κατάστασης, έχουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου των όρχεων. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν καταστάσεις μη φυσιολογικής ανάπτυξη των όρχεων, άνδρες που έχουν συγγενείς με καρκίνο των όρχεων καθώς και μία γενετική κατάσταση γνωστή ως σύνδρομο Klinefelter.
Οι περισσότεροι καρκίνοι των όρχεων ανευρίσκονται τυχαία από τους ίδιους τους ασθενείς και για τον λόγο αυτό συστήνεται στους άνδρες να προβαίνουν σε αυτοεξέταση των όρχεων τους μία φορά το μήνα προκειμένου να συμβάλλουν στην πρώιμη ανίχνευση του καρκίνου των όρχεων σε αρχικά, θεραπεύσιμα στάδια. Η αυτοεξέταση περιλαμβάνει την απαλή ψηλάφηση των όρχεων, ένός κάθε φορά, κρατώντας τον όρχι μεταξύ του αντίχειρα (στην κορυφή) και του μέσου δακτύλου και του δείκτη (στη βάση) και την αναζήτηση τυχόν μικρών, σκληρών εξογκωμάτων στους όρχεις ή αλλαγών στην αίσθηση/υφή των όρχεων.
Άλλα συμπτώματα του καρκίνου των όρχεων περιλαμβάνουν:
- πόνο ή πρήξιμο στους όρχεις,
- εξογκώματα ή οζίδια στους όρχεις, επώδυνα ή μη,
- αύξηση του μεγέθους των όρχεων,
- πόνος στο κάτω μέρος της κοιλιάς, της πλάτης, ή στη βουβωνική χώρα, και
- οίδημα του οσχέου ή συλλογή υγρού στο όσχεο.
Πολλοί άνδρες με καρκίνο των όρχεων μπορεί να μην αναφέρουν κανένα σύμπτωμα. Από την άλλη πολλές καλοήθεις καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν παραπλήσια συμπτώματα με αυτά που αναφέρονται παραπάνω. Είναι λοιπόν σημαντική η ιατρική συμβουλή σε άνδρες που έχουν οποιοδήποτε από τα προειδοποιητικά σημάδια ή συμπτώματα καρκίνου των όρχεων. Ο κατάλληλος ιατρός μπορεί να πραγματοποιήσει εξετάσεις που καθορίζουν κατά πόσο τα συμπτώματα οφείλονται σε καρκίνο ή κάποια άλλη καλοήθη κατάσταση.
Η κλινική εξέταση από τον ιατρό αποκαλύπτει συνήθως μια μάζα σε ένα από τους όρχεις.
Οι παρακλινικές εξετάσεις περιλαμβάνουν τα εξης:
- υπερηχογράφημα οσχέου
- αξονική τομογραφία κοιλιάς και πυέλου
- εξετάσεις αίματος για καρκινικούς δείκτες: α εμβρυϊκής σφαιρίνης (AFP), ανθρώπινης χοριακής γοναδοτροπίνης (HCG β) και γαλακτικής αφυδρογονάσης (LDH)
- ακτινογραφία θώρακος
- ιστολογική εξέταση του όγκου του όρχεος μετά την ολική χειρουργική του αφαίρεση
Η θεραπεία εξαρτάται από τον:
- Τύπο του όγκου των όρχεων
- Στάδιο του όγκου
Ο καθορισμός του τύπου του όγκου γίνεται μέσω του προσδιορισμού του τύπου των καρκινικών κυττάρων από την εξέτασή τους κάτω από το μικροσκόπιο. Τα κύτταρα μπορούν να ανήκουν σε έναν από τους δύο ιστολογικούς τύπους όγκων των όρχεων, το σεμίνωμα και το μη σεμίνωμα, ή ακόμα και στους δύο.
Σεμίνωμα: είναι μια μορφή καρκίνου των όρχεων με βραδεία ανάπτυξη που αφορά συνήθως άνδρες στην 3η ή 4η δεκαετία της ζωής τους. Ο καρκίνος εντοπίζεται συνήθως μόνο στους όρχεις, αν και μπορεί να εξαπλωθεί και στους λεμφαδένες. Τα σεμινώματα είναι πολύ ευαίσθητα στην ακτινοθεραπεία.
Μη σεμινωματώδεις όγκοι: είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου των όρχεων και έχει την τάση να μεγαλώνει πιο γρήγορα από τα σεμινώματα. Οι μη σεμινωματώδεις όγκοι συχνά αποτελούνται από περισσότερους από έναν τύπους κυττάρων, και σύμφωνα με αυτούς τους διαφορετικούς τύπους κυττάρων οι όγκοι διακρίνονται σε:
- χοριοκαρκίνωμα
- εμβρυϊκό καρκίνωμα
- τεράτωμα
- όγκο του λεκιθικό ασκού
Το επόμενο βήμα μετά την διάγνωση είναι να καθοριστεί κατά πόσο ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος. Αυτό ονομάζεται σταδιοποίηση.
- Στάδιο Ι: καρκίνος δεν έχει εξαπλωθεί πέρα από τον όρχι.
- Στάδιο ΙΙ: ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες στην κοιλιακή χώρα.
- Στάδιο ΙΙΙ: καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε ανατομικές περιοχές πέρα από τους λεμφαδένες (ήπαρ, πνεύμονες, εγκέφαλος).
Αφού ολοκληρωθεί και η σταδιοποίηση σχεδιάζεται η θεραπεία η οποία μπορεί να περιλαμβάνει:
- Χειρουργική θεραπεία, η οποία αφαιρεί τους όρχεις (ορχεκτομή) και συχνά τους γειτονικούς λεμφαδένες (λεμφαδενεκτομή). Εφαρμόζεται τόσο σε σεμινώματα όσο και σε μη σεμινωματώδεις όγκους.
- Ακτινοθεραπεία η οποία με τη χρήση υψηλής δόσης ακτίνων Χ ή άλλων ακτίνων υψηλής ενέργειας μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά από την χειρουργική επέμβαση για την πρόληψη υποτροπής. Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται συνήθως μόνο για τη θεραπεία σεμινωμάτων.
- Χημειοθεραπεία η οποία χρησιμοποιεί φάρμακα, όπως η σισπλατίνη, μπλεομυκίνη και ετοποσίδη που δρούν έναντι των καρκινικών κυττάρων και η οποία έχει βελτιώσει σημαντικά την επιβίωση σε ασθενείς και με τους δύο τύπους καρκίνου όρχεων.
Η αντιμετώπιση του καρκίνου των όρχεων με τα υψηλά ποσοστά ίασης αποκτά ιδιαίτερη σημασία λόγω της ηλικιακής ομάδας των ασθενών που αφορά. Για την επίτευξή της απαιτείται η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου των όρχεων, με την συμβολή αρχικά του ίδιου του ασθενούς μέσω της συχνής αυτοεξέτασης των όρχεων και στη συνέχεια των κατάλληλων ιατρών οι οποίοι θα εφαρμόσουν τα διαγνωστικα και θεραπευτικά τους μέτρα. Κάθε άνδρας με υποψία συμπτωμάτων που θα μπορούσαν να αφορούν σε καρκίνο όρχεων οφείλει να αναζητά την ιατρική συμβουλή και καθοδήγηση η οποία αποτελεί επιστημονικό αντικείμενο των ειδικοτήτων της ουρολογίας και της ογκολογίας.
Κωνσταντίνος Β. Σακελλαρίου, MD
